Fries Godgeleerd Gezelschap houdt studiedag Blaise Pascal
Tijd: vrijdag 6 oktober van 10.00 – ca. 13.30 uur
Plaats: Doopsgezinde Kerk, Wirdumerdijk 18, 8911 CD Leeuwarden
Entree: € 22,50 p.p. (incl. lunch)
Aanmelden kan door € 22,50 over te maken op NL31 ASNB 8833 3031 79 t.n.v. F.H. Weeda o.v.v. Studiedag FGG. Liefst voor 29 september.
Op de jaarlijkse studiedag van het Fries Godgeleerd Gezelschap op 6 oktober zal de lezing verzorgd worden door dr. Klaas Bom, docent systematische theologie aan de Protestantse Theologische Universiteit. In zijn lezing zal het alternatief van Blaise Pascal voor het rationalisme centraal staan. De bijeenkomst vindt plaats in de Doopsgezinde Kerk in Leeuwarden.
2023 is het Pascaljaar. Het is dit jaar precies 400 jaar geleden dat de wis- en natuurkundige, filosoof en theoloog Blaise Pascal is geboren. In zijn tijd was hij een vermaard wetenschapper en in die hoedanigheid is hij een typische vertegenwoordiger van de vroege moderniteit die in het teken stond van wetenschap en rationaliteit. Maar in zijn kleine traktaten, brieven en zijn wereldberoemde Pensées ontwikkelde Pascal een alternatief voor het rationalisme dat het moderne wereldbeeld zou beheersen.
Op zoek naar een andere moderniteit.
In onze postmoderne tijd is de zoektocht naar alternatieven aan de orde van de dag. De zingeving van ons leven is volop in discussie in onze samenleving, die gekenmerkt wordt door een vergaande individualisering, die de vraag oproept naar de samenhang, de ‘mienskip’. We zijn gewend geraakt aan de moderne communicatiemiddelen en appen en doen de bankzaken per iPhone of met een pasje. De ontwikkeling van de Ai, de kunstmatige intelligentie, gaat razend snel, terwijl we niet weten welke gevolgen dit zal hebben. We leven in de tijd van vele vragen rond de klimaatcrisis en onze omgang met de natuur. De kernvraag is gericht op de verhouding tussen het rationele denken en ons gevoel en de liefde, tussen wetenschap en geloof.
Om het spoor te volgen van deze zoektocht gaan we een studie maken van het werk van Blaise Pascal, die leefde van 1623-1662, een tussenperiode van Middeleeuwen en Verlichting. Hij was filosoof en theoloog, wiskundige en natuurwetenschapper, die op het scherp van de snee maatschappelijk betrokken was.
Op de studiedag gaan we daarover in gesprek met dr. Klaas Bom, die zich specialiseerde in het werk van Pascal in zijn studie in Parijs. Hij schreef een introductie over voelen, denken en liefhebben, om Pascal weer onder de aandacht te brengen in ‘Een andere moderniteit’, dat deze maand uitkwam bij Boomfilosofie in Meppel.
Pascal was een wonderkind, dat al heel jong als wiskundige natuurkunde proeven deed om de leegte te bewijzen. In Frankrijk was dat een open vraag, die de natuurwetenschap op de kop zou zetten. Hij had ook een scherp oog voor de leegte, zoals wij nu ervaren in de angst voor de toekomst, de onmacht als individu en de verveling, die leidt tot geweld en onverschilligheid, waar het Ik als een subject in de kosmische oneindigheid de regie kwijt is. De ratio, ons hoofd, staat los van ons gevoel, en de kennis van het hart, het lichaam en onze vrije wil is onderontwikkeld om staande en gaande te blijven. Wij blijven zoekers naar zekerheid en verlangen naar oneindige liefde.
Pascal is een boeiende gesprekspartner voor de kennis van het hart. Hij was veelzijdig en ontwikkelde als wiskundige de kansberekening en de waarschijnlijkheid en als technicus was hij de uitvinder van de rekenmachine. Dat bleek een technische uitvinding, die zijn vader goed kon gebruiken als hoofd van de belastingdienst van de Franse koning. Samen met zijn bemiddelde vader was hij als jongeman actief om in dialoog te treden met diverse geleerden, die ze ontmoeten in de hogere kringen van Parijs. Hij was en bleef in die kringen een buitenbeentje.
Pascal schreef zijn sprankelende gedachten op in korte notities, die na zijn dood werden verzameld in zijn hoofdwerk ‘Gedachten’ (Pensées). Hij was ongebonden en kon als filosoof en theoloog vrijelijk zijn gang gaan om de mensen op straat te ontmoeten. Hij vond zijn medestanders in de beweging van de Jansenisten, die de kerk wilden vernieuwen. De Oud- Katholieke Kerk in Nederland staat in deze traditie.
Pascal neemt een uitgesproken positie in als hij een nieuwe kennisleer ontwikkelt, om een alternatief te vinden tussen het opkomende rationalisme en de groep, die wil vasthouden aan dogma’s en bekende paden.
Dr. Klaas Bom studeerde theologie en filosofie in Utrecht en Parijs. Hij promoveerde in 1999 op een studie naar het kennen en het willen in het werk van Blaise Pascal. Thans is hij universitair hoofddocent aan Protestantse Theologische Universiteit voor systematische theologie en interculturele theologie. Recent verscheen van zijn hand bij Uitgeverij Boom het boek ‘Een andere moderniteit: Blaise Pascal over voelen, denken en liefhebben’.
Het Fries Godgeleerd Gezelschap werd opgericht in 1838 en houdt een lange traditie van theologiestudie in ere. De achtenswaardige leeftijd en de historie van het gezelschap gaan samen met belangstelling voor actuele theologiebeoefening.
Naar alle nieuwsberichten
